KETEN ELYAF VE DOKUMALARINA GENEL BAKIŞ VE GÜNCEL ÜRETİM DURUMU
Tablodan görüleceği üzere Türkiye’de keten yetiştiriciliği kısıtlı bir alanda kalmış ve kayda değer bir hasat elde edilememiştir. Keten lifinin uluslararası pazarlardaki durumuna bakıldığında üretim merkezi olan Avrupa, küresel lif keten menşeli ürünlerin imalinin % 80’ini sağlamaktadır.
Türkiye’de illere göre keten yetiştiriciliği – Kaynak : Tuik 2022
14 AB üyesi ülkede 10.000 civarında keten endüstrisine yönelik işletme faaliyetlerini sürdürmektedir. Fransa, Hollanda ve Belçika en çok yetiştiriciyi barındırırken, keten yetiştiriciliği ve keten ürünler endüstrisinin gelişmesi devlet eliyle de desteklenmektedir.
2015 – 2019 arasında dünya çapında 450 – 500 bin tonluk bir keten ticaret hacmi ve 45 – 50 bin ton aralığında da keten iplik ticaretinden bahsedebiliriz.
2015 – 2020 Yılları Arasında Dünya Çapında Gerçekleşen Keten Lifi ve İpliği Ticareti (Ton) - Kaynak: ITC, 2022.
Ülkemizde keten dokumaları küçük ve orta ölçekli işletmelerde uzun yıllar yapılmış, ancak geleneksel dokuma metotlarının modernize edilemeyişi, pamuk ve sentetik liflerin yaygınlaşmaya başlamasıyla son yıllarda neredeyse sıfırlanmıştı. Son yıllarda coğrafi işaret alınacak kadar bazı küçük girişimlerde üretim yapılmış, halk eğitim merkezlerinde kurslar verilmiş olsada kayda değer bir dokuma üretimi söz konusu değildir. Keten lifi üretiminin saymakla bitmeyecek sayıda avantajının bulunması, dünya genelinde bu konudaki araştırmaların artması sonucu Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü bünyesinde Türkiye’nin ilk yerli liflik keten çeşidi “Yılmaz” üretilmiş, 28 Ağustos 2019 tarihinde üretim izinli milli çeşit listesine girmiştir. Ancak günümüzde hala keten ipliklerin çok büyük ölçüde yurtdışından temin edildiğinden maliyeti açısından talebi düşük kalan keten iplik ve dokuma ürünlerininin pazarın büyümesinde zorluklar yaşanmaktadır. Türkiye’de 1940-1950 li yıllarda 3-5bin ton civarında keten lifi ve 20-40bin ton civarında keten tohumu üretilirken günümüzde (2021) Kenevir lif üretimi sadece 21 ton dur. (tuik)
Keten Üretmine Göre Ülkeler
Dünya genelnde yaklaşık 12 milyon dönümlük alanda keten üretimi yapılıyor. En büyük üretim alanları Kazakistan, Rusya, Kanada ve Çin'de bulunuyor. Amerika Birleşik Devletlerinde 2021 yılında 268milyon dönümlük alanda keten ekimi yapıldı.
Kanada dünya keten üretiminde lider konumdadır.
750.000 hektar ekili alan 872.000 ton üretim.
Kullanım alanları :Boya endüstrisi, sigara için kağıt yapımı
Kazakistan dünyanın 2. büyük keten üreticisidir.
419.957 ton üretim.
Kazakistan ketenin %46'sını Avrupa'ya ihraç etmektedir.
Kullanım alanları : Keten tohumu yağı
Çin, dünyanın en büyük 3. keten üreticisidir.
387.088 ton üretim
Kullanım alanları : Keten tohumu yağı, keten kumaşı (Çin dünyanın en büyük keten kumaş üretim tesisine sahiptir)
SSCB döneminde dünyanın en büyük keten üreticisiydi, günümüzde Rus hükümeti ülkedeki keten üretimini artırmak için önlemler almış ve en büyük 4. keten üreticisi olmuştur.
365.088 ton üretim
Kullanım alanları : Keten tohumu yağı, yan ürünlerinden hayvanları besini, mobilya dolgusu, sigara kağıdı
161,750 ton üretim
Kullanım alanları : yağ, boya, matbaa mürekkebi, vernik imalatında ve kaynak malzeme olarak kullanılmaktadır.
141.000 ton üretim
55.000 hektarlık keten ekili arazide 64.000 ton üretim. Aynı zamanda en kaliteli keten olarak sayılmaktadır.
25.000 ton üretim
9. Arjantin
16.000 ton üretim
15.300 ton üretim, dünya üretiminde 10. Olan İtalya avrupanın en kaliteli 3. Kalitedir.
Türkiye’de 1940-1950 li yıllarda 3-5bin ton civarında keten lifi ve 20-40bin ton civarında keten tohumu üretilirken günümüzde (2021) Kenevir lif üretimi sadece 21 ton dur. (tuik)
Kaynak: Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi - Aralık’19 Cilt:12 Sayı:2
Levent Cad. Sülün Sok. No: 34 1. Levent, Istanbul
Tel : +90 212 283 3860/ 9 Hat